تعویذهای عاشقانه برای دل‌گرمی

حسن کریمی

عبدالله در یک دهکده دور افتاده‌ای یکی از ولایت‌های افغانستان زندگی می‌کند. او می‌گوید:«گاو زن همسایه‌ی مان شیر زیاد نمی‌داد و لگد می‌زند. زن همسایه‌ی مان نزد ملای دعا‌نویس قریه رفته است و ازاو برای زیاد شدن شیر گاوش تعویذ گرفته است. اکنون در شاخ چپ گاو زن همسایه‌ی مان، یک تعویذ بزرگِ سبز رنگ آویزان است.»
در پی اعتراض‌های اخیر، به خاطر قتل فرخنده، به تازگی شورای علمای کابل خواستار ممنوع شدن، تعویذ نویسی در پایتخت گردیده است. همچنین «وزارت حج و اوقاف» گفته است که تمام دکان‌های تعویذنویسی را در زیارت‌گاه‌ها و اماکن مذهبی در سراسر کشور می‌بندند. تنها برای کسانی اجازه فعالیت داده خواهد شدکه مجوز این وزارت را داشته باشند.
فرخنده دختر 27 ساله افغانستانی به خاطر جر وبحث با یک ملای تعویذ نویس و متهم شدن از سوی ملا به دلیل آتش زدن قرآن توسط مردان خشمگین لت وکوب شد، بعدا فرخنده را زنده آتش زدند و سرانجام او را داخل رود خانه‌‌‌ی کابل انداختند.
وقتی نزدیک دکان ملای چوپان که یکی از تعویذ نویسان مشهور ولایت غزنی است، بروید، زنان زیادی منتظر هستند که از این ملا تعویذ بگیرند و طالع‌ی شان را نگاه کنند. او توسط یک آیینه مخصوص که بعضی تصویرها را در خود نمایان می‌سازد؛ فال و طالع مریدان و مشتریانش را می‌گیرد. این ملا از مشتریانش تقاضا می‌کند که طالع خود در آیینه می‌بینند؟ اما بعضی از مشتریانش می‌گویند که چیزی را در آن نمی‌بینند. ملا جواب می‌دهد:«تو، گنهکاری، گنهکار، چون نمی‌بینی». 
تعویذ به معنای پناد دادن و پناه بردن و دعا خواندن بر انسان‌ها، حیوانات و اشیا آمده است.شکل ظاهری تعویذ، مثلث شکل است و دارای سه کنج می‌باشد. در تعویذ عموما، از برخی آیات«قرآن کریم»، اسماءالحسنی، نام‌های فرشتگان، اولیاءالله استفاده می‌شوند که روی تکه‌های از کاغذ، پوست، پارچه، فلز و چرم آیات و اسامی را می‌نویسند. رنگ پوش تعویذ، سبز، سرخ و سفید است. تعویذ عموما در نزد شخص یا پنهان و یا در گردن به طور آشکارا آویزانند. «تعویذ به خاطر در امان ماندن از شرور و بلا ها است که برای نوشتن آن از الفبای رمزی ویژه استفاده می‌گردد و بعضی وقت تبدیل و تحریف یافته از الفبای کوفی یا عبری است.»  

تعویذنویسان، ملا، درویش، صوفی، متقدسان و گاها افراد عادی اند که به خاطر نداشتن کار و شغل می‌روند اصول ابتدایی دعانویسی را فرا می‌گیرند و در کنار سرک مشغول تعویذ دادن می‌شوند. بعضی وقت‌ها، دعانویسان، کلمات ناخوانا، مبهم و نامفهوم و تمسخرآمیز را برای مشتریانش می‌نویسند و از آنان می‌خواهند که از بازکردن تعویذ نزد باسوادان خود داری کنند.
دراسلام تعویذ که در آن از آیات قرآن استفاده شده باشد جایز است و مشکل ندارد. اما در سنت اسلامی، برخی عناوینِ مانند «نشره» که روشی برای دفع اثر سو شیاطین و جنیان و «تول» آنچه زنان به وسیله آن‌ها، محبت شوهرانش را جلب کنند که نزدیک به تعویذ به شمار می‌روند، نهی و تحریم شده‌ است.
در شهر کابل و در بعضی از ولایت‌های افغانستان، ملای های تعویذ نویس، شماره تلفن، آدرس اسکایپ و انترنت دارد. آن‌ها از راه دور برای مشتریانش تعویذ می‌دهند و بخت و طالع شان را می‌بینند. تعداد از مردم افغانستان به خصوص زنان و مردمان روستا، از قدیم برای رفع مشکلات زندگی، زیاد شدن محبت میان اعضای خانواده، درمان بیماری‌ها، رابطه عاشقانه با شوهر، زنان نازا ، خوب شیر دادن گاو، مشکی که خوب مسکه نمی‌دهد، جلوگیری از گریه کردن کودک خورد سال، بهبود شغل و حرفه از تعویذ استفاده می‌کنند. تعویذ نویسان در کابل اکثرا در شاه دو شمشیره، زیارت ابوالفضل، پل خشتی دیده می‌شوند. هم چنان تیت و پراکنده در سطح شهر دکان و غرفه دارند.

در شهر کابل، کسانی که تازه خانه و ساختمان می‌سازند بر سر در ساختمان نوسازش، قطعه‌ای کاشی حک شده در قسمت بالای ساختمان آیه‌ای«هذا من فضل ربی» را نصب می‌کنند تا از حسد دور باشد.همچنین درموترهای شهری «ملی بس»،«تونس» پیش رو آیینه داخلی موتر آیت «واین یکاد» و «آیۀ الکرسی» نصب می‌باشند.
بر علاوه این‌ها از اسپند هم به خاطر «حسد» و یا «چشم زخم» استفاده میشود. در شهر کابل کودکانی زیادی اند که در میان خیابان‌ها برای رهگذران اسپند دود می‌کنند. این کودکان اصطلاحی دارند به نام« اسپند بلا بند». مسافرین که قصد سفر داشته باشند و یا کسانی که سفر رفته باشند برای آنان «استخاره» می‌گیرند. عموما استخاره با «قرآن» و«تسبیح» صورت می‌گیرند. استخاره را بیشتر انسان‌های مومن و ملای‌ها مسجد انجام می‌دهند. زمانی که یهودیان پیامبر اسلام را جادو کردند. سوره‌های «ناس» و «فلق» نازل شد که به نظر علمای اسلام این سوره‌ها به خاطر «حسد» نازل شده بود و از این سوره‌ها برای تعویذنویسی نیز استفاده می‌گردد. افسون، چشم زخم، طلسم با تعویذ متفاوت است. حافظ شعری دارد: حضور خلوت انس است و دوستان جمعند/ وان یکاد بخوانید و در فراز کنید
فال حافظ هیچ شباهتی با بخت و طالع ملای‌های تعویذ نویس ندارد. فال حافظ، در روز‌های عید، شب‌های زمستان، شب یلدا، ساکنان افغانستان و ایران با دیوان حافظ فال می‌گیرند. یکی از بزرگان خانواده و یا کسی که بتواند شعر را خوب بخواند، برای دیگران بعداز نیت و در دل آرزو کردن، به طور تصادفی صفحه از دیوان را باز می‌کند و با صدای بلند شروع به خواندن می‌کند. در آخر آن شعر را که خوانده است تحلیل می‌کند که فال خوب آمده است یا بد. در کنار فال حافظ، «چهارده پال» نیز است. کف شناسی در تمام جهان خیلی مد است بخصوص پسران کف دست دوست دخترانش را بخاطر سرگرمی و بدست آوردن دل شان می‌بینند.طالع بینی چینی، یکی از مشهورترین طالع بینی‌های جهان است؛ امروزه طرفداران بی‌شماری را دارد. دعای هندو نیز خیلی مشهور است. در کابل دعای هندو در سینما پامیر خرید و فروش می‌شود.
فکاهی در مورد یک پسر ساده و عاشق آمده است:«در قدیم، یک پسر ساده، عاشق یک دختر بسیار زیبا بود. اما او نمی‌توانست که دل دختر را بدست آورد. پسر همیشه او را تعقیب می‌کرد از خانه دختر گرفته تا لب چشمه، اما دختر هیچ لطف به حق پسر نمی‌کرد. یکی از پیرمردان قریه، برایش گفت که برو پیش ملای تعویذ نویس، از او کمک بخواه. پسر عاشق رفت و از ملا در خواست کمک کرد. ملا گفت برایت تعویذ «دلگرمی» نوشته می‌کنم. ملا یک ریزه سنگ را دعا کرد و به پسر داد و گفت که این سنگ کوچک را به سوی دختر به انداز طوری که به او اصابت کند. پسر رفت و زمانی که دختر در پشت حویلی «گاو» را می‌دوشید، پسر سنگ را به سوی دختر زد اما متاسفانه، سنگ به دختر نخورد بل به گاو اصابت کرد.در آن زمان گاو میخش را کند و «بو بوع کرده» به سوی پسر روان شد. پسرعاشق که این وضعیت را دید فرار کرد و گاو هم به دنبالش رفت.» مشهور ترین تعویذ، تعویذ«دلگرمی» است، ملاهای تعویذ نویس تجارت خوبی را از آن بدست می‌آورند.

تعویذنویسی ریشه در باورهای خرافی مذهبی نیز دارد. مردم عقیده داشتند و بیش و کم تا هنوز این عقیده وجود دارد که چیزهای در ماورای زندگی ما، در امورات شخصی و جمعی مان دخالت می ورزند و بستن راه شان یا وادر کردن شان به کاری، جز از ره گذر تعویض و جادو ممکن نیست.